اتاق تمیز که معمولاً در تولید یا تحقیقات علمی استفاده می شود، یک محیط کنترل شده است که دارای سطح پایینی از آلاینده ها مانند گرد و غبار، میکروب های موجود در هوا، ذرات آئروسل و بخارات شیمیایی است. به طور دقیق، اتاق تمیز دارای سطح کنترل شده ای از آلودگی است که با تعداد ذرات در متر مکعب در اندازه ذرات مشخص مشخص می شود.
هوای محیط بیرون در یک محیط شهری معمولی حاوی 35000000 ذره در متر مکعب، 0.5 میکرون و قطر بزرگتر است که مطابق با اتاق تمیز ISO 9 است که در پایین ترین سطح استانداردهای اتاق تمیز قرار دارد.
نمای کلی اتاق تمیز
اتاق‌های تمیز عملاً در هر صنعتی استفاده می‌شود که ذرات کوچک می‌توانند بر فرآیند تولید تأثیر منفی بگذارند. آنها از نظر اندازه و پیچیدگی متفاوت هستند و به طور گسترده در صنایعی مانند ساخت نیمه هادی ها، داروسازی، بیوتکنولوژی، تجهیزات پزشکی و علوم زیستی، و همچنین تولید فرآیندهای حیاتی رایج در هوافضا، اپتیک، ارتش و وزارت انرژی استفاده می شوند.
اتاق تمیز به هر فضای محدودی گفته می شود که در آن تمهیداتی برای کاهش آلودگی ذرات و کنترل سایر پارامترهای محیطی مانند دما، رطوبت و فشار در نظر گرفته شده است. جزء کلیدی فیلتر هوای ذرات با راندمان بالا (HEPA) است که برای به دام انداختن ذرات با اندازه 0.3 میکرون و بزرگتر استفاده می شود. تمام هوای تحویل داده شده به اتاق تمیز از فیلترهای HEPA عبور می کند، و در برخی موارد که عملکرد تمیزی دقیق لازم است، از فیلترهای ذرات بسیار کم هوا (ULPA) استفاده می شود.
پرسنلی که برای کار در اتاق‌های تمیز انتخاب می‌شوند، آموزش‌های گسترده‌ای را در زمینه تئوری کنترل آلودگی می‌گذرانند. آنها از طریق قفل های هوا، دوش هوا و/یا اتاق های روتختی وارد اتاق تمیز می شوند و از آن خارج می شوند و باید لباس های مخصوصی بپوشند که برای به دام انداختن آلاینده هایی که به طور طبیعی توسط پوست و بدن تولید می شوند طراحی شده است
اتاق تمیز
بسته به طبقه‌بندی یا عملکرد اتاق، لباس‌های پرسنل ممکن است به اندازه کت‌های آزمایشگاهی و توری‌های مو محدود باشند، یا به وسعتی که به طور کامل در لباس‌های خرگوش چند لایه با دستگاه تنفسی خود پوشیده شده باشند.
لباس اتاق تمیز برای جلوگیری از انتشار مواد از بدن پوشنده و آلوده کردن محیط استفاده می شود. خود لباس اتاق تمیز نباید ذرات یا الیاف را برای جلوگیری از آلودگی محیط توسط پرسنل آزاد کند. این نوع آلودگی پرسنل می تواند عملکرد محصول در صنایع نیمه هادی و داروسازی را کاهش دهد و به عنوان مثال می تواند باعث ایجاد عفونت متقاطع بین کارکنان پزشکی و بیماران در صنعت مراقبت های بهداشتی شود.
لباس‌های اتاق تمیز شامل چکمه، کفش، پیش‌بند، روکش ریش، کلاه بافی، روپوش، ماسک صورت، روپوش/کت‌های آزمایشگاهی، روپوش، دستکش و تخت انگشتی، توری مو، مقنعه، آستین و روکش کفش است. نوع لباس اتاق تمیز مورد استفاده باید منعکس کننده مشخصات اتاق تمیز و محصول باشد. اتاق‌های تمیز سطح پایین ممکن است فقط به کفش‌های مخصوصی نیاز داشته باشند که کفی کاملاً صاف داشته باشند که در گرد و غبار یا کثیفی ردیابی نمی‌شوند. با این حال، ته کفش نباید خطر لغزش ایجاد کند زیرا ایمنی همیشه اولویت دارد. برای ورود به اتاق تمیز معمولاً یک لباس اتاق تمیز لازم است. اتاق‌های تمیز کلاس 10000 ممکن است از لباس‌های ساده، روکش‌های سر و چکمه استفاده کنند. برای اتاق‌های تمیز کلاس 10، پوشیدن لباس‌های دقیق با پوشش زیپ‌دار، چکمه، دستکش و محفظه کامل ماسک مورد نیاز است.
اصول جریان هوای اتاق تمیز
اتاق‌های تمیز هوای بدون ذرات را با استفاده از فیلترهای HEPA یا ULPA با استفاده از اصول جریان هوای آرام یا متلاطم حفظ می‌کنند. سیستم های جریان هوای آرام یا یک طرفه، هوای فیلتر شده را در یک جریان ثابت به سمت پایین هدایت می کنند. سیستم های جریان هوای آرام معمولاً در 100٪ سقف برای حفظ جریان ثابت و یک طرفه استفاده می شوند. معیارهای جریان آرام به طور کلی در ایستگاه های کاری قابل حمل (هودهای LF) بیان می شود و در ISO-1 تا اتاق های تمیز طبقه بندی ISO-4 الزامی است.
طراحی مناسب اتاق تمیز، کل سیستم توزیع هوا را شامل می شود، از جمله مقرراتی برای برگشت هوای پایین دستی کافی. در اتاق‌های جریان عمودی، این به معنای استفاده از هوای کم دیواره در اطراف محیط منطقه است. در کاربردهای جریان افقی، نیاز به استفاده از برگشت هوا در مرز پایین دست فرآیند دارد. استفاده از بادگیرهای سقفی با طراحی مناسب سیستم اتاق تمیز متناقض است.
